Noem me gerust een nerd, maar artikels over wetenschap, klimaat en innovatie krijgen bij mij altijd wat meer aandacht, zeker als ze dan een ronkende titel zoals 'Als we lang genoeg doorgaan met het verbranden van fossiele brandstoffen, zal de aarde niet naar Mars gaan, maar Mars worden' dragen (DeMorgen, opiniestuk Koen Schoors, 03/10/2023). Hoewel ik al te negatieve berichtgeving tracht te vermijden (we weten naderhand dat we al een tijdje niet goed bezig zijn met onze planeet), werd ik wel getriggerd door het feit dat een econoom de titel in zijn opiniestuk gebruikte. 

Economie wordt in een ruk vaak gelinkt aan groei, die dan weer enkel mogelijk zou zijn door business as usual toe te passen, maar dan beter (simplistisch verwoord). Het is net die business as usual die ervoor zorgt dat politici vaak blijven steken in straffe oneliners en speeches op VN-conferenties, maar uiteindelijk achter de schermen massaal blijven pushen voor subsidies voor de fossiele industrie of belastingvoordelen voor brandstof (kerosine bijvoorbeeld). Is dat het resultaat van stevig gelobby of de angst dat we ons in de voet schieten bij de afbouw van fossiel en daardoor de economie schaden? Wie zal het zeggen, maar mijn maag keert wel als ik een leider achter het spreekgestoelte zie staan en straffe uitspraken hoor verkondigen voor de wereld. Ik blijf dan toch altijd wat zitten met een dubbel gevoel en dat geldt bij uitbreiding voor heel wat wereldleiders die dit en dat prediken.

Tegengas voor de happy few

Sinds 2015 en het fameuze Parijse klimaatakkoord zijn we steeds beter geworden in het verkondigen van commitments, maar merken we in het algemeen weinig daadkrachtige beweging. Meer zelfs, we merken zelfs wat tegengas en dat laatste mag je gerust als een pun intended beschouwen. Het meest recente voorbeeld is enerzijds de Europese Green Deal en de doelstellingen die daarin uitgestippeld worden. E-mobiliteit is daar een belangrijk onderdeel van. Enkele Europese autofabrikanten hebben e-mobiliteit echter lange tijd wat stiefmoederlijk behandeld en hebben aanvankelijk vooral nog ingezet (en gelobbyd voor) in het nog zuiniger en 'properder' maken van bestaande benzine- of dieselmotoren, terwijl Elon volop zijn visie aan het omzetten was in daden en China de omschakeling al stevig had ingezet. Nu gaan we de Chinese autofabrikanten viseren die de Europese markt dreigen te overspoelen met goed doorontwikkelde elektrische voertuigen omdat bepaalde Europese autofabrikanten zich bedreigd voelen in hun voortbestaan (Zie ook het opiniestuk van William Todts over het Europese Kodak-moment in de autoindustrie). Ik zeg niet dat het sterk gesubsidieerde systeem van de EV-industrie in het oosten een goede zaak is, maar de situatie ruikt wel sterk naar too little too late. 

Hoe je het ook draait of keert, plots verdwijnen de klimaatambities dan weer even op de achtergrond en spelen er andere factoren mee, economische factoren en historisch gegroeide voorrechten. Begrijp me voor alle duidelijkheid niet verkeerd, ik begrijp zeer goed dat de omschakeling naar nieuwe technologie een impact heeft op een industrie, maar dan toch vooral in positieve zin. Een omschakeling naar e-mobiliteit en groene energie kan ook jobs creëren, kan opportuniteiten creëren en kan zelfs nieuwe ambities inhouden. Als we dit eerder hadden gedaan, hadden elektrische wagens ondertussen misschien goedkoper en meer toegankelijk geweest. Maar dat vergt de durf en de wil om te veranderen, om tegen de stroom in te gaan.

Wie is de heetste van het land?

En dan kom ik meteen ook tot de essentie van het opiniestuk. Het is makkelijk om bij het oude te blijven, iedereen kent het, iedereen gebruikt het of past het toe, het zit in onze comfortzone. We kunnen fossiel blijven oppompen, we kunnen misschien nog een tijdje zuinige motoren blijven ontwikkelen. Echter, welke spiegel houd je jezelf dan voor? We kunnen zo niet langer verder, hoe graag menig gebruiker dat misschien ook zou willen. Dit jaar alleen al was het absolute warmterecordjaar met overal ter wereld een ongezien hoge gemiddelde temperatuur. Extreme hittegolven en temperaturen stonden in schril contrast tot de zondvloeden in sommige regio's. De zeeën en oceanen waren nog nooit zo warm als dit jaar. En ondertussen blijft het aantal ppm CO2 stevig toenemen en wordt het deksel op de kookpot aarde almaar dikker en dikker, met het zelfversterkende effect tot gevolg (zie ook artikel op VRT nws).

Zet gewoon jouw steentje recht

Als we willen dat er iets verandert, moeten we het zelf doen. Koen Schoors haalt er een mooie beeldspraak bij: we zitten in een dominospel waarvan de stenen allemaal steeds maar in dezelfde richting blijven vallen. Same old. Same old. Zolang die blijven vallen in de richting van 'we blijven gewoon op hetzelfde elan verder doen' weten we al naar welke exit we gaan (zie de onheilspellende titel van het opiniestuk ;-) ). Als we echter allemaal stilaan onze dominosteentjes rechtzetten en ons met onze acties verzetten, kunnen we die dominorichting stopzetten en omkeren. Laat ons anders omgaan met energie en laat ons kijken hoe we de doelstellingen, klimaatambities én economie hand in hand kunnen laten samengaan, zonder in te boeten aan comfort. Dat lijkt ambitieus, maar mag dat niet een beetje? 

Als ondernemer wil ik graag het goede voorbeeld geven. De doelstellingen, de missie en visie van een bedrijf mogen echt gestoeld zijn op het idee dat we voor onze kinderen en kleinkinderen iets kunnen achterlaten dat het resultaat is van daden, hoe klein ook. Ik wil hen in de ogen kunnen kijken en zeggen dat onze inspanningen om mensen te informeren, om energie te besparen, om minder fossiel te gebruiken niet voor niets zullen zijn. 

Stenen verleggen. En als het kan, stenen rechtzetten.

Tim