Als je me wat beter kent, dan weet je dat klimaat en de toekomst van onze planeet me strijdbaar maken. Strijdbaar omdat ik elke gelegenheid gebruik om de ernst en de urgentie van de klimaatproblematiek aan te kaarten, niet om je te jennen, dan wel om het vuur van de bewustmaking aan te wakkeren.
Want dat is nodig. De afgelopen 12 maanden hebben we elke maand wereldwijd gemiddelden gehad die doen duizelen en zelfs voor het eerst de grens van de 1,5°C hebben overschreden. Ik word daar niet blij van in alle eerlijkheid, vooral omdat het almaar sneller lijkt te gaan en we ondanks die signalen toch vooral blijven verzanden in business as usual. Meer zelfs, voor sommigen mag het nog meer teruggrijpen naar het verleden zijn. Ik denk dan aan de verrechtsing van onze maatschappij en de opkomst van extreemrechts gedachtengoed dat klimaat vooral beschouwt als een links thema, iets van de geitenwollensokken of iets dat gerust aan de huidige generatie werkende mensen mag voorbijgaan. Maar waar zijn we dan in godsnaam mee bezig? Alsof onze planeet in hokjes denkt.
Van polarisatie naar polen
Feit is dat we een dikke schil rond de planeet aan het creëren zijn die er vooral voor zorgt dat ze nog meer warmte vasthoudt, met alle gevolgen vandien. De chemie die zich in onze atmosfeer manifesteert heeft niets te maken met wat wij al dan niet willen of durven denken, dan wel met actie en reactie. We hebben echt te lang weggekeken en voor eigen deur geveegd en de planeet is nu op een punt gekomen dat de hoge CO2-concentraties een nieuwe dynamiek in gang zetten die ongezien en toch ook onbekend is.
Van polen naar politiek
Ik kom dan ook bij de kopafbeelding die ik van De Morgen heb genomen. Vandaag las (zie artikel) ik immers dat de golfstroom nu al dreigt stil te vallen. Dat is nieuws, wereldnieuws! En terwijl formerende partijen de borst nat maken om opnieuw voor eigen deur te vegen en zelfs klimaatambities terug te schroeven, speelt dit schouwspel zich voor dezelfde deur af. Het is niet tastbaar en je zal er vandaag niet teveel van merken, maar het is wel van zeer groot belang. De golfstroom geeft immers mee vorm aan het klimaat en hoe we wereldwijd bepaalde kenmerkende temperaturen hebben. Het is een natuurlijke cyclus van opwarmen en transporteren van water die ervoor zorgt dat we in de noordelijke hemisfeer ook warmere temperaturen kunnen hebben.
Wat blijkt? Er is een grote plek van verzilting onder Groenland waargenomen, een plek die er niet hoort te zijn en dus verstorend werkt op de natuurlijke golfstroom tussen de hemisferen. Daar waar men initieel dacht dat die verzilting pas aan het einde van deze eeuw stevig om zich heen zou schoppen, blijkt dat zich nu al te manifesteren en veel sneller dus dan gedacht. De vertraging van de golfstroom zal voelbaar worden en zal leiden tot meer grillige weerfenomenen met in de noordelijke hemisfeer een daling van de gemiddelde temperatuur in de seizoenen, langere periodes van droogte en uitdagingen voor flora en fauna.
Ik wil heus niet alarmistisch doen, absoluut niet, maar wat ik hierboven beschrijf is feitelijk aangetoond en manifesteert zich as we speak. Door de hoge CO2-concentraties in de atmosfeer capteren de oceanen meer CO2 en warmen ze sneller op dan aan de landoppervlakte. Dat zorgt er dan weer voor dat poolkappen sneller smelten, zeker in het noorden waar temperaturen ongekende records hebben bereikt. Minder ijs en sneeuw betekent dan weer minder reflectie en dus hogere opname, wat het hele proces dan weer versterkt. Computermodellen moeten dan ook steeds weer herberekenen omdat de data van weerpatronen, smelten en verzilten steeds weer veranderen, grilliger en soms sneller lijken te verlopen dan geanticipeerd.
Van politiek naar polemiek
Dus ja, dan maak ik me zorgen en maak ik me druk, druk in de politiek die ambities schrapt (Good to Move?), terugschroeft (nota De Wever) of naar de volgende generatie doorschuift. Men richt zich op vandaag, op damage control, maar geen preventie, geen langetermijnambitie. Ja, tuurlijk wil niemand zich verbranden aan beleid dat niet fijn is om te lezen of horen. Echter wanneer we op het Europese strafbankje worden geroepen, zullen we er alles aan doen om de begroting op orde te krijgen. Maar als we vandaag door weerfenomenen wereldwijd op de feiten worden gedrukt van waar we naartoe gaan, verandert er niets. Terwijl dat veel prangender is dan een begroting. Die laatste los je mathematisch en met loodgieterswerk op (ik stel het even plat en simplistisch voor), maar het klimaat pak je niet aan door de kraan nog meer open te draaien. Stilaan moeten we in de andere richting draaien en beleid durven tonen dat echt verder durft te kijken en de wetenschap mee in het bad trekt. Fake nieuws en polarisatie zijn anno 2024 het nieuwe vergif geworden dat de standpunten alleen maar verscherpt en de kloof tussen klimaat en actie alleen maar groter maakt. Laten we dat laatste aub vermijden, klimaat belangt ons allemaal aan, of je dat nu graag leest of niet. De klimaatverandering stop je niet in een potje weg hopende dat het probleem zich oplost door er niet over te praten. We moeten erover durven praten en we moeten dat blijven doen, niet om interessant te doen, maar omdat het belangrijk is en moet worden aangepakt. Als vader voelt het als mijn plicht naar mijn kinderen toe om op de barricades te blijven staan en het discours brandend actueel te houden (pun intended).
Tim