World Without End

Een graphic novel over klimaat, mens en planeet die ons op een hapbare manier informeert

21 janvier 2024 par

Tim

| Aucun commentaire pour l'instant

World Without End

Zet een Franse striptekenaar en een energie- en klimaatexpert samen aan het werk en je krijgt ongetwijfeld een verrassend eindresultaat. Dat moeten de twee destijds gedacht hebben toen ze het idee opvatten om een strip over het klimaat en onze energieconsumptie te maken.

Le monde sans fin of vertaald The World Without End, van de hand van Christophe Blain en Jean-Marc Jancovici is uiteindelijk een zeer toegankelijke weergave geworden van hoe we gisteren, vandaag en morgen de klimaatkwestie hebben veroorzaakt en aanpakken.

Foto (c) Rita Scaglia

50°C in Parijs

Voor ik er wat dieper op inga, toch even zeggen dat deze strip niet meteen voer is voor kinderen. De twee auteurs vuren heel wat wetenschappelijke en historische feiten op je af, waardoor je echt je hoofd er moet bijhouden om de informatie allemaal te verwerken. Het is dus geen Lucky Luke of Suske en Wiske, maar wel een grafische voorstelling van zaken waarover we al talloze keren hebben gesproken en gelezen. De intro van het boek focust op de aanleiding van de striptekenaar om iets te doen, om zijn talent te gebruiken om mensen op een andere en misschien minder evidente manier te informeren en hen met zijn grafische voorstelling een spiegel voor te houden. De directe aanleiding was een intense hittegolf in 2018 in Parijs, met voorspellingen van gevoelstemperaturen in 2050 die richting 50°C zouden gaan. Hij informeerde naar wie hij het best kon contacteren om er samen aan te werken. Na het volgen van een webinar kwam hij bij Jancovici terecht, die hij uitgebreid voorstelt in het boek. Als lezer ben je via de strip een beetje getuige van hun ontmoeting en hun gesprekken.

Bijbenen

Ze wandelen door straten en praten over alle mogelijke kwestie die de klimaatcrisis hebben veroorzaakt. Echter om de zaken beter te begrijpen, beginnen ze met een aantal essentiële termen te verklaren en te vergelijken. Het gaat dan om energie, kracht, wetten van de fysica en hoe je bijvoorbeeld vermogen van een stofzuiger kan vergelijken met hetzelfde vermogen gegenereerd door 10 wielrenners op een heuvel. Zeer duidelijk voorgesteld dus.

Protagonisten

Er zijn enkele belangrijke protagonisten in het boek die samen de rode draad van het verhaal uitmaken: Iron Man: als voorstelling van energie en soms als hulp; CO2: de wolk die zich overal vastzet; de aarde: voorgesteld door een moeder wiens lange lokken steeds verder worden gekortwiekt door de laatste hoofdrolspeler: de mens.

Geschiedenis en honger

Beide heren nemen ons mee naar hoe we in het verleden zijn omgegaan met energie en hoeveel beperkter die vraag (en bevolking) naar energie was in vergelijking met nu. Technologische vooruitgang en de ontdekking van steenkool en vooral olie hebben voor een enorme ontwikkeling in welvaart gezorgd, maar ook voor een onstilbare honger naar consumeren en groeien.

Ja, ze besteden zelfs aandacht aan enkele theorieën van economen uit de 18de en 19de eeuw die tegengestelde visies hadden over economie. De nog steeds toegepaste theorie op bijvoorbeeld de Europese economie is die van groei en het feit dat die groei zelfs in de Europese wetgeving gegoten zit. De fixatie op groei is volgens de auteurs een van de grootste problemen en oorzaken van klimaatverandering. Ze trekken soms zeer pijnlijke conclusies met visuele voorstellingen waar je echt wel stil van wordt. Geen enkele taboe gaat men uit de weg, maar steeds ook becijferd of met een vraagteken. Veeteelt en zuivelindustrie, transport, ontbossing, olieproductie, lobbying, vicieuze cirkels die almaar groter worden.

Het lijkt een zeer fatalistisch boek te zijn als je dat zo leest, maar dat is het heus niet, er wordt zeker ook aandacht besteed aan alle oplossingen die de mens aan het uitrollen is om de hele klimaatkwestie af te remmen voor de volgende generaties. Ook die zaken worden becijferd en vaak ook met humor en zelfspot in de mix. Echter de grootste spiegel die in het verhaal wordt voorgehouden en die meteen ook de conclusie is van het boek, is de mens en zijn individualistische houding in de 21ste eeuw. We zijn teveel met onze persoonlijke situatie bezig en zolang het niet in onze achtertuin gebeurt, zal het allemaal zo'n vaart wel niet lopen. Tot het dat wel doet. Ik vermoed dat dat dan ook de doelstelling van dit boek is, nl. de mens doen stilstaan bij zijn eigen gedrag en vooral de boodschap uitdragen dat we niet moeten wachten tot de dijken breken, maar dat we elk een steentje kunnen bijdragen. Kleine acties die we met z'n allen doen, kunnen grote effecten hebben op langere termijn.

The World Without End zou je enigszins kunnen beschouwen als een educatief boek dat feiten grafisch voorstelt en kritische vragen durft te stellen bij hoe we als mens met onze planeet omgaan. Het is een warme (pun intended) oproep om samen stenen te verleggen, hoe klein ook. De titel houdt volgens mij een dubbele bodem in: we zijn er te lang van uitgegaan dat onze planeet onuitputbaar is en we daardoor onze gang konden gaan, grafisch voorgesteld door haar dat geknipt wordt en zou kunnen teruggroeien. Anderzijds eindigt het verhaal met enkel moeder aarde met lange lokken en geen mensen meer.

Laat dat maar even insijpelen ;-)